|
De naam Wijbenga
De naam Wijbenga is al erg oud en laat zich als volgt verklaren:
Een voorouder van dit geslacht heeft de naam Wijbe gevoerd. Mogelijk zijn hierop variaties zoals Wybe, Wibe of Wibolt. Daarachter kwam het suffix -ing wat betekent: zoon van; de letter -a is de genitief pluralis vorm, zodat de werkelijke betekenis dan luidt: één van de zonen van Wibe.
De -ing vorm is erg oud en komt in veel namen voor: Juwinga, Bottinga, enz.
Van later datum is het ontstaan van namen op -rna of -sma. De taalkundigen zijn het over het ontstaan van deze vorm niet helemaal eens. Een van de meest logische zou deze zijn: een naam is Hitse. Het grondgebied van deze persoon werd heem of hiem genoemd. Men sprak dan van Hitsum: it hiem van Hitse (betrekking hebbend op het gebied van Hitse).
Uit de vorm -um zou volgens de taalkundige Fokkema later -ma zijn ontstaan. Dus Haaijum - Haaijema - Haaijma. Zo komt men dan ook bij de vorm Wijbema.
De volgende stap in de ontwikkeling was: Sijtse - Sijtsem Sijtsema - Sijtsma. Naar analogie daarvan Wijbema - Wijbesma.
De -s- kan echterook gewoon een overgangs -s- zijn geweest. Dit lag vermoedelijk gemakkelijker in het gehoor en in de uitspraak.
De oudste vorm is dus duidelijk die op -inga, daarna volgt die om -ma / -sma. Het suffix -ma of -sma betekent dan uiteindelijk behorende tot het goed van Wijbe of behorende tot Wijbe, dus afgeleid ook zoon van Wijbe.
De gebruikte varianten van de naam Wijbenga (Wybenga, Wiebenga, Wybinga, Wibing, etc.) zijn op deze site teruggebracht naar 'Wijbenga'. Omdat de naam over heel Friesland was verspreid kan niet worden gesteld dat alle Wijbenga's met elkaar zijn gerelateerd. Bij onderzoek is gebleken dat voor één persoon tot meer dan 4 variaties van de naam is gebruikt.
Bron: Fokkema, K. Mei wider kimen / een en ander over Friesche achternamen; Wolters Noordhoff, Grins 1969;
Wapens
Van de familie Wijbenga zijn diverse familiewapens teruggevonden. De meeste hebben de adelaar of de vleugels daarvan (vlucht - of gedeeltelijke vlucht) gemeen en daarbij komen steeds sterren terug in de diverse wapens.
De Wijbenga's zijn vermoedelijk verwant aan het geslacht Albada. Één van de wapens (nr. 7) komt ook voor bij het geslacht Albada alleen is dan het zwaard omgedraaid. Dat kan wijzen op een bewuste brisuere of breking, mogelijk omdat het wapen via een vrouw is overgenomen. Mogelijk is Hessel Doytzes van Albada (ca. 1365 - na 1447) gehuwd geweest met Bauck Hesselswyf (ca. 1365 - 1452), de vrouw die in 1452 een testament heeft opgemaakt. Hieruit is het Wijbengaleen ontstaan.
Bronnen:
Noomen, P.N. and Walsweer, H. (1997) De Genealogie van de Friese adel volgens Upcke van Burmania VI: Albada. Genealogysk jierboek, 161-200. ISSN 0928-0480;
Abma, drs. G., De vier Bolswarder Lenen; Het Witte Boekhuis, Bolsward 1979.
Beschrijving van de wapens
Het is precies niet bekend wie welk wapen heeft gevoerd. Onderstaande wapens zijn niet met honderd procent zekerheid toe te schrijven aan de familie Wijbenga. Er is echter wel een vermoedelijke relatie vanwege de naam en de gelijkenis.
Mogelijk is het wapen dat wordt gebruikt op deze site niet helemaal juist. Wapen nummer 9 komt nog het meest in de buurt. Dit wapen werd gevoerd door Theodorus Wybinga, predikant te Beers, Jellum en Ferwerd.
Bronnen:
Bibliografyske fynplakken - Kuipers, C.E. en Kuipers, drs. A.L.; Fryske Akademy, Ljouwert 1996;
Halmael, mr. A. van - manuscript, 1788-1850;
Heerma van Voss, dr. A.L. collectie wapenfiches, 1894-1948;
Grafschriften tussen Flie en Lauwers, deel IV Menaldumadeel;
Wenning, J. - De Navorscher der heraldiek 1877, PSF sig. 7672 hs 1;
Jaep Meems, Twizelerheide / De Sneuper 2001, nr. 1 (maart), blz. 34 e.v.;
Sytze Wijbenga (1910-1998), Twijzelerheide.
|
Home
Naamlijst
Zoeken
Naam en Wapen
Wijbengaleen
Info
Contact
